Jaaaaaa, ik hoop niet dat je dacht dat dit in één simpele blogpost kan worden uitgelegd. Het lezen van de ideeën van Alfie Kohn op dit gebied zijn een feest der herkenning voor mij, vanuit wat ik gelezen heb over geweldloos communiceren en dergelijke benaderingen.
Uitgangspunt bij opvoeding is: wat wil je op de lange termijn? Wil je dat je kinderen zich ontwikkelen tot verantwoordelijke volwassenen, die zelf hun keuzes kunnen maken en daarbij rekening houden met de mensen om hen heen?
Als je beseft dat zowel beloningen als straffen misschien op korte termijn verlichting brengen, maar niets bijdragen voor de lange termijn, dan is de vraag uiteraard: wat dan wel?
En dat is nou net lastig in één stukje tekst te vangen. Ik zal hieronder de stukjes weergeven die mij in het boek opvielen, waarbij ik het zelf naar het Nederlands vertaal:
"Volgens mij zijn er twee fundamenteel verschillende manieren waarop je kunt reageren op een kind dat iets verkeerd doet. De ene is om een straf uit te delen, of consequentie toe te passen. De andere is om de situatie te zien als een gelegenheid om het kind iets bij te brengen of het probleem samen op te lossen. Je reactie hierbij is niet: 'je hebt je slecht gedragen, dus nu krijg je straf', maar: 'er is iets fout gegaan, wat kunnen we daaraan doen?'
De laatste vertegenwoordigt een andere manier van kijken en reageren, en er zijn redenen te over om deze manier te verkiezen. Het gebruik van macht om een ander iets aan te doen wat niet plezierig is, is een intrinsiek verwerpelijke manier van met mensen omgaan, en helemaal met kinderen. Als er een manier is om dit te voorkomen, lijkt het voor de hand liggend dat we dat moeten doen. Wat meer is, samen werken om problemen op te lossen laat zien dat je vertrouwen hebt in het kind. Het zegt: 'ik denk dat wanneer jij begrijpt wat hier belangrijk is (when you understand the moral issues involved), en als je de noodzakelijke vaardigheden hebt, dat je dan verantwoordelijk handelt'. Dit denken zet een gunstige spiraal in werking: hoe meer we vertrouwen, hoe meer denkbaar het is dat een kind naar dat vertrouwen leeft."
Dit is nog steeds geen antwoord op de vraag wat dan wel. En dat vind ik eerlijk gezegd ook lastig samen te vatten. Wat voor mij wel duidelijk is, is dat je eigenlijk al je vooringenomen standaarden opzij kunt zetten, op de resetknop drukken en opnieuw beginnen. Denk aan het gedrag van je kind dat jou stoort. Is het echt een probleem? En waarom? Waarom moet hij zich houden aan mijn regels en standaarden? Waarom doet hij dit eigenlijk? Ik merk dat als ik op deze manier ga denken, dat ik dan veel meer in verbinding kom met mijn kind dan wanneer ik eenzijdig vaste regels opstel met consequenties als ze niet worden gehouden. Wat niet betekent dat ik het kind zijn gang moet laten gaan. Ik kan samen met het kind benoemen wat er gebeurt, hem laten zien welke gevolgen hij mogelijk over het hoofd heeft gezien (bijvoorbeeld dat iemand anders er last van heeft), en samen bespreken hoe het ook kan.
Alfie Kohn schreef dit boek toen hij zelf nog geen kind had. De uitgave die ik heb, is een 25-jarig-jubileumuitgave met een fikse toevoeging, waarin hij het heeft over zijn eigen ervaringen als ouder. Hij geeft eerlijk toe dat hij kan begrijpen dat het soms wel erg verleidelijk is om te verleiden met een beloning of te dreigen met een consequentie, maar dat hij toch geen enkel woord van zijn hele dikke boek wil terugnemen, en er meer dan ooit achterstaat.
Ik geloof dat ik het hier maar bij laat wat dit boek betreft. Uiteindelijk gaat het om het principe en niet om de uitwerkingen daarvan (zoals in dit boek in de omgang tussen werkgever en werknemers, en leerkrachten en leerlingen). En dat principe blijkt - alweer! - eigenlijk toch weer heel simpel te zijn: alle laagjes eraf pellen tot je bij de kern komt. Verbinding in plaats van machtsstrijd. Niet: hoe krijg ik mijn kind zover dat hij ... doet, maar: welk voorbeeld geef ik hem? En onderschat dit niet: het is mijn eigen (coachings)ervaring dat juist het gedrag van ouders de kinderen programmeert. En daarover schrijft Alfie Kohn ook. Als jij als ouder onverschillig bent bij het zichtbare verdriet van een medemens, dan leert jouw kind dat. Als je dan tien minuten later een preek houdt over een soortgelijke situatie op kinderniveau, zal je kind niet geneigd zijn om jou te geloven. Wat is het belangrijk om bewust te leven!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten